Systemisch werk; familie- en organisatieopstellingen

Iedereen heeft sowieso een vader en een moeder, twee opa’s en twee oma’s en (over)grootouders. Meestal is er ook sprake van broers of zussen, neven en nichten, ooms en tantes etc. Dit noemen we jouw familiesysteem of te wel jouw systeem van herkomst. Hier is ook jouw ‘lot’ aan verbonden, of je dit nu leuk vind of niet.

Ieder systeem heeft een basisstructuur die er voor zorgt dat een systeem optimaal kan functioneren. Als de structuur van een systeem op een of andere wijze wordt verstoord, dan kunnen wij via ‘opstellingen ’ inzicht krijgen in deze verstoorde situatie (verstrikking). Om vandaaruit te leren en met de mogelijkheid de structuur weer in de gewenste positie te brengen. Zodat er weer beweging komt en het systeem weer kan functioneren.De opstellingen waar wij het hier over hebben zijn:

1. Familieopstellingen
2. Organisatieopstellingen

Voor wie? Opstellingen kunnen verhelderende en bevrijdende inzichten geven voor mensen die worstelen met vragen over relaties met een partner, met ouders, broers of zussen en met kinderen, vragen over hun eigen leven, over patronen die steeds terugkomen, over een diep onverklaarbaar verdriet of het steeds vastlopen in bijvoorbeeld werksituaties. Opstellingen kunnen ook inzichten bieden voor organisaties. Met vragen over conflicten tussen afdelingen, verloop van personeel, een gebrek aan koers en richting. Vooral vragen die al langer spelen en onbeantwoord blijven. Vragen waar men niet mee verder komt. Bij families en organisaties houden wij ons aan drie natuurwetten:

  • Binding – In hoeverre voelt men zich verbonden aan zijn of haar systeem (van herkomst)? Want iedereen heeft evenveel recht op een plek in het systeem.
  • Volgorde – In het systeem is een rangorde. Als bijvoorbeeld een kind (soms onbewust) zich opstelt als de ouder van de ouder, dan is de volgorde verstoord.
  • Geven en nemen – Is er een juiste balans? Kan bijvoorbeeld een kind ook echt kind zijn in het systeem doordat de ouders kunnen geven? Of groeit het kind op met schuld over wat het gekregen heeft?

Wanneer om een of andere reden deze wetten in de knel komen, ontstaan er zogenaamde dynamieken. Het systeem van herkomst heeft ook een historisch besef en kan soms generaties teruggaan. Bekende dynamieken zijn:

1. iets dragen voor iemand anders in het systeem
2. iemand volgen die uit het systeem verstoten is
3. ‘ik doe het in jouw plaats’
4. je boven iemand stellen in het systeem
5. iemand beschermen tegen weggaan
6. de opgaven van iemand anders in het systeem vervullen

Vanuit deze dynamieken ontstaan symptomen, zoals

1. aan kracht verliezen
2. niet een plaats kunnen innemen
3. zich ondergeschikt voelen
4. gebrek aan leiderschap
5. doelen niet halen
6. hoog verloop in de organisatie
7. conflicten tussen medewerkers en afdelingen
8. gebrek aan koers en richting

Vanuit de symptomen wordt met behulp van een opstelling de onderliggende dynamieken aan het licht gebracht. Het systeem kan dan veelal ontspannen en zich weer herstellen in overeenstemming met de wetten, zodat de energie weer gaat stromen. Zodoende is er weer beweging en zet het veelal mensen en organisaties weer in hun kracht.

Wat zijn familieopstellingen?

Soms leef je onbewust het leven van iemand anders. Je wordt de moeder van je moeder; je draagt een last voor iemand anders in de familie zonder dat je dat weet en zonder dat je dat wilt. De familieopstellingen van de Duitse therapeut Bert Hellinger helpen om inzicht te krijgen in de plek die we in onze familie innemen.
Familieopstellingen is een methode die, zonder veel woorden, ons laat zien welke plek we in ons huidige gezin of onze familie van herkomst innemen. Opstellingen helpen om tot dan toe verborgen of half bewuste verbanden te zien, én wat mogelijke wegen zijn om ons, liefdevol, los te maken uit de zo genoemde verstrikkingen.
Opstellingen zijn ook een manier van naar de wereld en het leven kijken: zonder oordeel, zonder dat het één beter is dan het ander. Met name dit aspect wordt door veel deelnemers als prettig en bevrijdend ervaren.

Hoe werkt een familieopstelling?

Opstellingen doe je meestal in een groep. Degene die een thema wil inbrengen nodigt uit de kring van deelnemers mensen uit om zijn of haar familieleden te representeren. Deze representanten hoeven daar niets voor te doen en hebben ook nauwelijks informatie over de familie van de cliënt. De cliënt heeft alleen een paar belangrijke feiten over de familie verteld.
Dan stelt de cliënt, intuïtief, de representanten van haar of zijn familieleden in de ruimte op. Hij legt zijn handen op de schouders van de representant van zijn moeder en brengt haar naar de plek die zijn innerlijk beeld of gevoel aangeeft. Dan doet hij hetzelfde met de andere representanten, en ook met een representant van zichzelf.
Vervolgens gebeurt er iets opmerkelijks, waar we geen echte verklaring voor hebben: de representanten voelen zich als de werkelijke familieleden ten opzichte van elkaar. Zo ontstaat een meestal herkenbaar beeld van de verhoudingen en loyaliteiten in het familiesysteem. Samen met de begeleider wordt gezocht om compleet te maken wat nog niet voltooid was of bijeen te brengen wat gescheiden of verloren was.
Wat de cliënt er vervolgens mee doet, is uiteraard aan hem of haar. Vaak voelt het als verlichting en een toestemming om het eigen leven vol te nemen. Soms blijft iemand liever trouw aan een dynamiek die al zo lang zo bekend en vertrouwd is. Ook daarover is geen oordeel. Elke deelnemer kiest zelf en houdt zijn of haar waardigheid.

Wat zijn organisatieopstellingen?

Eigenlijk verloopt het traject van organisatieopstellingen niet veel anders dan die van familieopstellingen. Indien bij een bedrijf constant verloop van personeel is of er heersen interne conflicten, of het bedrijf heeft een gebrek aan koers en richting, dan kan het systeem van de organisatie via een opstelling in beeld worden gebracht. Zo kunnen respresentanten bijvoorbeeld afdelingen, directies of de raad van commissarissen vertegenwoordigen. Vaak als de respresentanten eenmaal neergezet zijn, wordt veelal zicht- en voelbaar hoe de energie tussen de verschillende afdelingen stroomt of stagneert. Door de vragen die de begeleider stelt komt de achterliggende sturing van deze stagnatie naar voren. Door de representanten te draaien op hun plek of ze van plaats te veranderen, kunnen de respresentanten in het systeem direct voelen en aangeven of dit een positieve of negatieve werking heeft. Vaak wordt voor degene die een thema heeft ingebracht duidelijk hoe een en ander veranderd dient te worden binnen de organisatie.

Wil je meer informatie over systemisch werk? Klik dan op onderstaande links:

Startpagina familieopstellingen:

http://familieopstellingen.startpagina.nl

Bert Hellinger Instituut: www.hellingerinstituut.nl